Bê tông là một trong những vật liệu xây dựng quan trọng và phổ biến nhất trong ngành xây dựng hiện nay. Với khả năng chịu lực, bền vững và dễ dàng chế tạo, bê tông được ứng dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng từ nhà ở, cầu đường cho đến các công trình hạ tầng, công nghiệp. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng công trình, việc kiểm tra chất lượng bê tông trên công trường là điều không thể thiếu. Bài viết này, Xây Dựng Atlantic sẽ hướng dẫn chi tiết các phương pháp kiểm tra chất lượng bê tông trên công trường, giúp các kỹ sư và nhà thầu đảm bảo công trình được xây dựng đúng tiêu chuẩn.

1. Tại sao phải kiểm tra chất lượng bê tông ?

Bê tông là vật liệu xây dựng chủ yếu có tính chất cơ học và vật lý rất đặc biệt. Chất lượng của bê tông không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu lực của công trình mà còn ảnh hưởng đến tuổi thọ và độ an toàn của toàn bộ công trình xây dựng. Chất lượng bê tông bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố trong suốt quá trình từ chế tạo, vận chuyển, đổ bê tông cho đến giai đoạn bảo dưỡng. Mỗi yếu tố có thể tạo ra những vấn đề mà nếu không được kiểm tra kỹ lưỡng, sẽ gây ra những hư hỏng nghiêm trọng cho công trình trong tương lai.

Kiểm tra chất lượng bê tông giúp phát hiện sớm các sai sót trong quá trình thi công như trộn không đều, sử dụng nguyên liệu kém chất lượng, hoặc không đảm bảo các yêu cầu về độ nén, độ bền, khả năng chống thấm, độ đồng nhất của bê tông. Nếu không kiểm tra đầy đủ và chính xác, chất lượng bê tông sẽ bị giảm sút, ảnh hưởng đến độ bền của công trình, từ đó gây nguy hiểm cho người sử dụng.

=> Xem thêm: Bê tông áp khuôn

2. Các phương pháp kiểm tra chất lượng bê tông

2.1. Kiểm tra chất lượng bê tông qua mẫu thử

Một trong những phương pháp cơ bản và hiệu quả nhất để kiểm tra chất lượng bê tông là lấy mẫu thử và kiểm tra các đặc tính cơ học của chúng. Quá trình lấy mẫu phải tuân theo các quy trình và tiêu chuẩn nghiêm ngặt để đảm bảo tính chính xác của kết quả.

- Lấy mẫu thử: Mẫu bê tông được lấy từ những vị trí khác nhau trong công trình, bao gồm các lô bê tông khác nhau để đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ khối bê tông. Mẫu bê tông thường được đổ vào các khuôn mẫu có hình dạng hình lập phương (10x10x10 cm) hoặc trụ (10 cm x 20 cm), sau đó được bảo dưỡng trong môi trường tiêu chuẩn (nhiệt độ và độ ẩm ổn định) trong suốt quá trình hình thành và phát triển cường độ.

- Kiểm tra cường độ nén: Cường độ chịu nén của bê tông là một trong những chỉ tiêu quan trọng để đánh giá chất lượng bê tông. Sau khi bảo dưỡng đủ thời gian (thường là 28 ngày), mẫu bê tông được đưa vào thử nghiệm nén. Thử nghiệm nén sẽ xác định được cường độ chịu lực của bê tông tại các thời điểm khác nhau (7 ngày, 14 ngày, 28 ngày). Cường độ chịu nén càng cao thì chất lượng bê tông càng tốt. Thông qua thử nghiệm này, chúng ta có thể xác định được xem bê tông có đạt yêu cầu về cường độ thiết kế hay không.

- Kiểm tra độ dẻo và độ chảy (độ sụt): Độ dẻo (hay độ sụt) là một chỉ tiêu quan trọng để xác định tính công tác của bê tông, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thi công và việc hoàn thiện công trình. Độ sụt của bê tông thường được kiểm tra bằng phương pháp thử độ sụt hình nón. Bê tông tươi được đổ vào khuôn nón, sau đó khuôn được nâng lên, và độ sụt của bê tông sẽ được đo bằng chiều cao giảm xuống của mẫu bê tông. Độ sụt cần đạt yêu cầu để bê tông dễ dàng thi công nhưng không quá loãng để tránh làm giảm cường độ của bê tông.

2.2. Kiểm tra thông qua quan sát trực tiếp

Kiểm tra chất lượng bê tông không chỉ dừng lại ở việc thử nghiệm trong phòng thí nghiệm mà còn cần phải quan sát trực tiếp trong suốt quá trình thi công. Các yếu tố quan trọng mà kỹ sư và công nhân thi công cần kiểm tra bao gồm:

- Độ đồng nhất của bê tông: Bê tông sau khi trộn cần phải có độ đồng nhất cao, không có hiện tượng phân lớp hay tách nước. Nếu bê tông không đồng đều, có thể làm giảm cường độ và độ bền của công trình. Bê tông phải có màu sắc đồng đều và không có dấu hiệu của cát hay đá nổi lên trên bề mặt.

- Màu sắc của bê tông: Màu sắc của bê tông có thể phản ánh mức độ trộn đều của các thành phần. Bê tông không đồng đều về màu sắc có thể là dấu hiệu của việc trộn không đủ thời gian hoặc không đều, dẫn đến bê tông có các khu vực yếu và dễ bị hư hỏng.

- Quá trình thi công: Kiểm tra xem bê tông được đổ vào khuôn mẫu, đầm nén có đúng kỹ thuật không. Việc đầm nén đúng cách giúp loại bỏ không khí và tăng cường mật độ của bê tông, làm tăng khả năng chịu lực. Ngoài ra, việc đổ bê tông phải đồng đều và liên tục, tránh để lại khoảng trống hay lớp bê tông khô, thiếu đồng nhất.

2.3. Kiểm tra độ bền và khả năng chống thấm

Khả năng chống thấm của bê tông là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với các công trình chịu tác động của môi trường ẩm ướt hoặc tiếp xúc với hóa chất. Để kiểm tra đặc tính này, người ta sẽ thực hiện thử nghiệm thẩm thấu nước. Cụ thể, mẫu bê tông sẽ được ngâm trong nước dưới áp suất nhất định, và sự thẩm thấu nước sẽ được đo lường. Nếu bê tông có khả năng chống thấm tốt, nước sẽ không dễ dàng thấm qua cấu trúc của nó, giúp bảo vệ công trình khỏi các yếu tố môi trường.

2.4. Kiểm tra độ nở của bê tông

Để đảm bảo độ bền vững và không gây ra các vết nứt trên bê tông trong quá trình sử dụng, việc kiểm tra độ nở của bê tông là rất quan trọng. Độ nở của bê tông có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của công trình trong thời gian dài, đặc biệt là khi bê tông tiếp xúc với các điều kiện môi trường thay đổi nhiệt độ hoặc độ ẩm. Kiểm tra độ nở có thể được thực hiện bằng cách đo sự thay đổi kích thước của mẫu bê tông khi bị tác động bởi nhiệt độ cao hoặc độ ẩm.

2.5. Kiểm tra độ bền hóa học của bê tông

Bê tông sẽ bị ảnh hưởng bởi các phản ứng hóa học với môi trường xung quanh, đặc biệt là trong những môi trường có độ pH cao hoặc có chứa các ion như Cl- (clorua) hay SO4- (sunfat). Các ion này có thể xâm nhập vào bê tông và gây ra các phản ứng hóa học làm giảm chất lượng bê tông, dẫn đến hiện tượng xói mòn và nứt vỡ. Do đó, kiểm tra khả năng chống lại các phản ứng hóa học là rất cần thiết, đặc biệt đối với các công trình hạ tầng và công nghiệp.

=> Xem thêm: Bê tông đá rửa

3. Các yêu cầu và tiêu chuẩn khi kiểm tra chất lượng bê tông

Để đảm bảo chất lượng bê tông đạt yêu cầu, cần phải tuân thủ các tiêu chuẩn và yêu cầu của các cơ quan có thẩm quyền. Tại Việt Nam, các tiêu chuẩn này thường được quy định trong các bộ tiêu chuẩn xây dựng (TCXDVN) và các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Một số tiêu chuẩn chính bao gồm:

- TCXDVN 302:2004 - Cường độ bê tông: Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu về cường độ bê tông theo từng cấp độ chịu nén và các phương pháp thử nghiệm liên quan.

- TCXDVN 334:2005 - Vật liệu bê tông: Quy định các yêu cầu kỹ thuật đối với các loại vật liệu cấu thành bê tông như xi măng, cát, đá, nước và phụ gia.

- TCVN 9368:2012 - Phương pháp kiểm tra chất lượng bê tông tươi: Quy định các phương pháp kiểm tra chất lượng bê tông trong suốt quá trình thi công, đặc biệt là trong giai đoạn đổ bê tông và bảo dưỡng bê tông tươi.

XEM THÊM:

Kỹ thuật đổ bê tông đúng chuẩn, tránh nứt và sụt lún

So sánh bê tông tươi và bê tông trộn sẵn – Lựa chọn nào tốt hơn?

Bê tông nhẹ là gì? Ứng dụng của bê tông nhẹ trong xây dựng

Kiểm tra chất lượng bê tông trên công trường là một công đoạn không thể thiếu trong quá trình xây dựng công trình. Việc kiểm tra và đánh giá chất lượng bê tông giúp đảm bảo các yêu cầu về độ bền, tính năng và an toàn của công trình. Các phương pháp kiểm tra như lấy mẫu thử, kiểm tra độ đồng nhất, kiểm tra khả năng chống thấm và độ bền hóa học đều đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện các lỗi kỹ thuật và đảm bảo chất lượng thi công.